Battalgazi, Malatya şehrini hem tarihi hem de kültürel bakımdan en iyi yansıtan ilçelerden birisi. Öncelikle ilçenin kendisi bile ismini bu şehirde doğmuş önemli bir tarihi karakter olan Battalgazi’den almakta. Battalgazi ismini savaşlarda gösterdiği kahramanlıklardan almış bir komutan. Bir rivayete göre ise savaşta mağlup ettiği rakibinin Müslüman olması sebebiyle onu öldürmekten vazgeçmesinden dolayı bu ismi almış. Battal kelimesi Arapçada vazgeçti anlamına gelmektedir. Bu olaya istinaden de Battalgazi adını aldığı söylenmekte. Gelelim şimdi Battalgazi’de gezilecek en önemli yerlere.

1) Aslantepe Höyüğü

Aslantepe UNESCO tarafından kültürel miras olarak ilan edilmiş ve koruma altına alınmıştır. Tüm dünya genelinde aristokrasinin ve ilk devlet şeklinin ortaya çıktığı yer olarak bilinmektedir. Sahip olduğu özelliklerinden dolayı Aslan tepe hem tarihi hem de kültürel açıdan oldukça önemli merkezlerden birisidir. Aslantepe’de yürütülen arkeolojik kazılar neticesinde gün yüzüne çıkarılan en önemli eserler arasında ise yaklaşık olarak M.Ö 3 binli yıllara tarihlenen tamamen kerpiçten inşa edilmiş bir saray başı çekmektedir. Bununla birlikte bölgede gerçekleştirilen son kazılar neticesinde ise bu saraydan bile birkaç yüzyıl daha eski bir tarihe sahip tapınak da gün yüzüne çıkarılmıştır. Gün yüzüne çıkarılan en önemli eserler arasında Kent Müzesinde sergilenmekte olan tarihin en eski metal kılıcı da bulunmaktadır. Aslantepe’deki yerleşimin tarihinin ise milattan önce 5 binli senelere kadar uzandığı öne sürülmekte.

2) Ulu Cami

Ulu Cami, Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı olan Alaaddin Keykubat tarafından 1224 senesinde yaptırılmış tarihi bir yapı. Bu caminin en önemli özelliği ise İran’da hüküm sürmüş olan Büyük Selçuklu Devleti’ne özgü cami mimarisinin Anadolu topraklarındaki ilk ve tek örneği olmasıdır. Ulu Cami’nin en eski bölümleri tuğladan inşa edilmiş. Camiye daha sonradan eklenen bölümler ise taştan inşa edilmiş. Ulu Cami’nin en fazla ilgi gören özelliklerinden birisi de içerisinde yer alan çini ve mozaik türü eserler.

3) Poyraz Konağı

Ertunan olarak da anılan Poyraz Konağı’nın tarihi 1890’lı senelere kadar uzanıyor. Konağın en önemli özelliği ise Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine ait sivil mimariyi yansıtan ender yapılardan birisi olmasıdır. Yapının günümüze kadar büyük ölçüde korunarak gelmesi de bu bakımdan oldukça önemli. Yapının mimarisine bakacak olursak kerpiç, ahşap ve taş bir arada kullanılmış. Bu bağlamda en çok ilgi gören özelliklerinden birisinin ahşap işçiliği olduğunu söyleyebiliriz. Konak cumhuriyetin ilk senelerinde Malatya bölgesine devlet okulu statüsünde hizmet etmiş. Poyraz Konağının en son restorasyonu ise 2011 senesinde gerçekleştirilmiş.

4) Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı

Malatya’yı tarihi açıdan oldukça değerli bir pozisyona getiren en önemli özelliği başta İpek Yolu olmak üzere birçok ticaret yolunun kesiştiği bir noktada bulunuyor olmasıdır. Bu sebeple şehirde zaman içerisinde ticari olarak hizmet verecek birçok yapı inşa edilmiş. İşte bu yapılardan günümüze kadar ayakta kalmayı başarabilen en önemlisi 1637 senesinde inşa edilmiş olan Silahtar Mustafa Paşa Kervansaray’ı. Kervansaray başlıca olarak ticari işlevlere sahip olsa da çoğu zaman askeri faaliyetler için de kullanılmış. Büyük ölçüde korunarak günümüze kadar gelebilmeyi başaran Silahtar Mustafa Paşa Kervansaray’ı bugün çeşitli sanatsal ve kültürel faaliyetlere ev sahipliği yapmaktadır.