Kayda değer bir birikim yapmak insan ömrünün büyük bir kısmına mal oluyor. Söz konusu on yıllara yayılan bir emek olunca da onu doğru bir şekilde yönetmenin önemi bir hayli artıyor. Bireysel birikimlerin doğru bir şekilde yönetilmesi için önceden belirlenmiş bir stratejiye bağlı kalmak en önemli noktalardan birisidir. Bireysel birikimlerin nasıl yönetilmesi gerektiğine geçmeden önce insanların neden birikim yaptıklarına bir göz atalım.

Birikim Yapmak Neden Önemlidir?

İnsanların birikim yapmalarının altında yatan en önemli sebeplerin başında finansal olarak bağımsızlıklarını kazanmak yer alır. Günümüzde birçok meslek insanların yaşlılık dönemlerinde çalışmalarına uygun değildir. Doğrusu çoğu insan da belirli bir yaştan sonra bir başkası için çalışmak istemez. Hal böyle olunca insanlar bu dönemlerde finansal bağımsızlıklarını edinebilmiş olabilmek adına genç yaşlardan itibaren birikim yapmaya başlarlar. Peki insanlar için finansal bağımsızlık terimi ne ifade etmektedir?

Finansal Bağımsızlık Nedir?

Bir kişinin finansal bağımsızlığa ulaşabilmesi için gelecekteki beklenen gelirlerinin giderlerini karşılayabilecek seviyeye ulaşması gerekmektedir. Bu gelirlerin giderleri karşılama durumu periyodik dönemler, yani 3 ay, 1 sene, 10 sene değil de ömür boyu olursa finansal bağımsızlık elde edilmiş demektir. Buradan da anlaşılacağı üzere bir bireyin finansal bağımsızlığını elde edebilmesi harcamalarında ayağını yorganına göre uzatmaktan çok daha fazlasını ifade etmektedir. Haydi şimdi de bir kişinin tam anlamıyla finansal bağımsızlığını elde edebilmesi için neler yapması gerektiğine bakalım.

Finansal Bağımsızlık Nasıl Elde Edilir?

Bir insanın finansal bağımsızlığını elde edebilmesine giden yol birikimini doğru bir şekilde yönetebilmekten geçer. Bu planlamayı gerçekleştirirken öncelikle bireysel olarak nasıl bir finansal karaktere sahip olduğunuzu belirlemeniz gerekir. Peki finansal karakterinizi nasıl belirleyebilirsiniz? Bunun için şu soruları cevaplamalısınız:

- Gelir Kaynağınızın Ne Olduğu

Örnek vermek gerekirse gelirleriniz aktif gelir mi yoksa pasif gelir mi? Aktif gelir sahibi bir insan yatırımlarında daha fazla risk alma potansiyeline sahiptir. Çünkü yatırımınız kazandırmasa veya kaybettirse bile gelir kaynağınız bundan zarar görmeyecektir. Buna karşın pasif gelir sahibi kişiler gelirleri ne kadar yüksek olursa olsun yatırımlarını yaparken daha dikkatli davranmak zorundadırlar. Çünkü pasif gelir sahiplerinin yatırımları başarısız olduğu takdirde giderlerini gelir kaynaklarından karşılamaktan başka şansa sahip değildirler.

- Birikimlerinizin Düzeyi

Kişisel olarak birikiminizin düzeyinizi nasıl yorumlarsınız? Yüksek düzeyde bir birikime mi sahipsiniz yoksa sahip olduğunuz servet kendi gözünüzde küçümsenebileceğiniz miktarlarda mı? Bu soru neden önemli? Çünkü sahip olduğunuz birikimin küçümseyebileceğiniz düzeylerde olduğunu düşünüyorsanız muhtemelen bu birikiminizle yatırım yaparken pek de dikkatli davranmayacaksınız. Halbuki gerçekte olması gereken bunun tam tersi. Eğer sahip olduğunuz servetin gözünüzde pek bir değeri yoksa bu birikimin gelecekteki masraflarınızı karşılayabilme konusunda yetersiz olacağı aşikar. Öyleyse elinizdeki servet ne miktarda olursa olsun onu daha az riskli yatırım araçlarında değerlendirmelisiniz. Böylece üzerine ekleyerek büyütebileceğiniz birikiminizi güvence altına alabilmeyi başarmış olursunuz.

- Hayatınızın Hangi Aşamasındasınız

Birikiminizi yönetirken alacağınız kararlar üzerinde en belirleyici etkiye sahip dinamiklerden birisi hayatınızın hangi aşamasında olduğunuzdur. Çünkü genç yaşınızda birikim yapmaya başladıysanız yatırımlarınızın kaybını bu yaşlarda yerine koyabilmeniz daha kolay olacaktır. Yani gençlik döneminde iseniz teorik olarak riskli yatırımlara karşı daha toleranslı olursunuz. Buna karşın yaşınız ilerledikçe riskli yatırımlara karşı iştahınız daha da azalmalıdır. Çünkü bu yaşlarda meydana gelebilecek finansal kayıplarınızın yerini doldurmanız bir hayli zor olacaktır.

Yaşantınızın gençlik dönemini servet biriktirmeye başladığınız birinci faz olarak düşünün. Birikiminizin gerçek bir servet haline ulaştığı dönemlerde muhtemelen mesleğinizde de maestro olarak tabir edilen bir dönemde olacaksınız. İşte bu dönemden sonrası da servetinizi artırmak yerine birikiminizi muhafaza etmeniz gereken ikinci fazdır. Üçüncü faz ise emekli olduğunuz için giderlerinizi servetinizden karşılamaya başlayacağınız dağıtım dönemidir.

Yatırımcı Profilleri Nelerdir?

Davranışsal finans adı verilen nispeten yeni bir bilim dalı yatırımcı tiplerinin genel olarak 4 profil altında kategorize edilebileceğini öne sürer. Bu yatırımcı profilleri:

1-     Temkinli Yatırımcılar

Bu profildeki yatırımcılar finansal kayıplara karşı çok daha az toleranslıdırlar. Yatırımlarından kaynaklanabilecek en ufak kayıplar bile bu tip yatırımcıları rahatsız etmektedir. Dolayısıyla temkinli yatırımcılar için en güvenilir yatırım araçları daha düşük oynaklığa sahip varlıklardır.

2-      Metodik Yatırımcılar

Bu profildeki yatırımcılar herhangi bir varlığa yatırım yapmadan önce bu varlığın yatırım yapmaya değer olup olmadığına dair delil ararlar. Dolayısıyla hemen hemen tüm medya kanalları üzerinden birçok finansal analisti takip ederek yatırım fırsatları ile ilgili mümkün olabildiğince veri toplamaya çalışırlar. Yatırımlarına da bu verileri göz önünde bulundurarak karar verirler.

3-      Spontan Yatırımcılar

Spontan yatırımcılar portföylerini sık sık güncelleme ve farklı varlıklarla çeşitlendirme peşindedir. Fakat bu arayışları çoğu zaman gereğinden fazla varlık alımı ve satımı yapmalarına neden olur. Bu durumda da kardan çok zarar edinmeleri kaçınılmazdır.

4-      Bireyci Yatırımcılar

Bu profildeki yatırımcıların en öne çıkan özellikleri çeşitli kaynaklardan edindikleri bilgileri analiz ederek hareket etmeleridir. Edindikleri bilgiler doğrultusunda aldıkları kararlara da sonuna kadar bağlı kalırlar. Bireyci yatırımcı profiline uyan en bilinen isimlerden birisi Warren Buffet’tır diyebiliriz.

Yatırım Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Eğer ne tür bir finansal karaktere sahip olduğunuzu belirlediyseniz artık bir servet biriktirmek adına yatırım yapmaya başlayabilirsiniz. Bu aşamada dikkat etmeniz gereken hususlar ise şunlardır:

- Risk ve Getiri Hedeflerinizi Belirleyin

Birikim yönetimindeki en önemli ikinci konu risk ve getiri hedeflerinizin ne olduğudur. Eğer yüksek getiri sağlayacak yatırımların peşindeyseniz haliyle daha yüksek riskleri de göze almak zorunda kalacaksınız. Bu konuda rol oynayan en önemli mesele risk kaldırabilme gücünüzdür. Eğer risk toleransınız yüksekse elbette daha yüksek getiri imkanı sağlayabilen varlıklara yatırım yapabilirsiniz.

- Yol Haritanızı Hazırlayın

Bu aşamaya kadar bahsetmiş olduğumuz tüm konuların üzerinden geçtiyseniz artık birikiminizi yönetebilmenize yardımcı olabilecek bir yol haritası hazırlayabilirsiniz. Bu harita yatırımlarınızı ne kadar süreyle ve hangi araçlara dağıtacağınız ile ilgilidir. Birikiminizi yönetmek için bir yol haritası hazırlarken temel finansal okur yazarlık ve paranın zamansal değeri gibi konularla ilgili belirli bir bilgi birikimine sahip olmanız gerekmektedir. Birikiminizi yönetmek amacıyla bir yol haritası hazırlarken göz önünde bulundurmanız gereken temel dinamikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

1- Kısa, orta ve uzun vadeli yatırımlarınızın size ne kadar kazandırmasını bekliyorsunuz?
2- Yatırımcı profiliniz ve risk iştahınıza uygun alternatif yatırım araçları nelerdir?
3- Bu alternatif yatırım araçlarının değişik koşullarda ne gibi sonuçlar vermesini bekliyorsunuz?

Birikim yapmaya ne kadar erkenden başlarsanız yatırım alternatifleriniz de bir o kadar çeşitlenecektir. Günümüzün gelişmiş finans piyasalarının sunduğu fırsatlardan maksimum düzeyde faydalanabilmek adına geleceğinizi planlamaya ve bir birikim hesabı açmaya genç yaşlarda başlamanız en doğru davranış biçimi olacaktır.